• Da li i koliko očekujete povećanje broja registrovanih ribolovaca uvođenjem jedinstvene dozvole?

Donošenjem Zakona o zaštiti i održivom korišćenju ribljeg fonda („Službeni glasnik RS”, broj 36/09) i ustanovljavanjem jedinstvene dozvole za rekreativni ribolov za celokupnu teritoriju Republike Srbije za posledicu će imati nagli porast broja izdatih dozvola sa dosadašnjih 0.8% stanovništva na preko 1% u 2010. Višegodišnje projekcije kao i podaci o broju izdatih dozvola za rekreativni ribolov država u okruženju ukazuju da će njihov broj rasti shodno rastu BND i dostići oko 6% stanovništva (neke skandinavske države beleže broj registrovanih rekreativnih ribolovaca veći od 12 % stanovništva, a Finska neverovatnih 24,8%).

• Da li će biti doplatnih dozvola za određene vode i ko određuje visinu doplate (ministarstvo ili korisnik)?

Članom 39. stav 4. Zakona o zaštiti i održivom korišćenju ribljeg fonda („Službeni glasnik RS”, broj 36/09) propisano je da korisnik ribarskog područja može izdati doplatnu dozvolu za rekreativni ribolov, koja važi uz godišnju, za obavljanje rekreativnog ribolova na pojedinim delovima ribarskog područja, u skladu sa kategorizacijom voda. Članom 40. stav 2. istog zakona propisano je da visinu troškova izdavanja doplatne dozvole određuje korisnik u skladu sa kategorizacijom ribolovnih voda i ona je prihod korisnika.

• Kako je regulisano izdavanje dozvola za privredni ribolov, ko će moći da poseduje takvu dozvolu i koliko će one koštati?

Zakon o zaštiti i održivom korišćenju ribljeg fonda („Službeni glasnik RS”, broj 36/09) stupio je na snagu 23.05.2009. godine.

Članom 30. propisano je da ,,Privredni ribolov na ribarskom području može da obavlja privredno društvo ili preduzetnik koji ispunjava uslove propisane ovim zakonom. Privredno društvo može da obavlja privredni ribolov ako ima:

1) dva zaposlena lica sa VII stepenom stručne spreme, (ili master studije), biološkog, ekološkog ili stočarskog usmerenja;

2) zaposlena lica koja su upisana u registar privrednih ribara.

Preduzetnik može da obavlja privredni ribolov ako je upisan u registar privrednih ribara.

Privredni ribolov preduzetnik ili privredno društvo obavlja na osnovu ugovora sa korisnikom ribarskog područja i godišnje dozvole za privredni ribolov, u skladu sa programom upravljanja ribarkim područjem, odnosno privremenim programom upravljanja ribarskim područjem i kategorizacijom ribolovnih voda.”

Članom 31. st. 1. i 2. propisano je da ,,stručni ispit za ribara polaže se pred komisijom koju obrazuje ministar; lice sa položenim stručnim ispitom iz stava 1. ovog člana stiče pravo na upis u registar privrednih ribara”

Članom 32. stav 2. propisano je da ,,registar privrednih ribara vodi Ministarstvo”.

Članom 33. propisano je da ,,godišnju dozvolu za privredni ribolov izdaje korisnik ribarskog područja na zahtev privrednog društva ili preduzetnika; za izdavanje godišnje dozvole iz stava 1. ovog člana plaća se iznos čiju visinu određuje korisnik; sredstva iz stava 2. ovog člana su prihod korisnika i koriste se u skladu sa programom upravljanja ribarskim područjem; godišnja dozvola za privredni ribolov koja se izdaje preduzetniku glasi na ime i neprenosiva je; godišnja dozvola za privredni ribolov koja se izdaje privrednom društvu važi samo za jedno lice u radnom odnosu kod privrednog društva koje ima položen stručni ispit za ribara; godišnja dozvola može da se oduzme licu ako to lice prestane da ispunjava uslove za obavljanje privrednog ribolova, ako se utvrdi da je dozvola izdata na osnovu netačnih podataka ili ako to lice privredni ribolov obavlja suprotno odredbama ovog zakona”.

Članom 34. propisano je da ,,korisnik ribarskog područja, radi očuvanja ribljeg fonda kao prirodnog resursa, izdaje broj godišnjih dozvola za privredni ribolov utvrđen programom upravljanja ribarskim područjem i kategorizacijom ribolovnih voda”

Članom 61. stav 2. propisano je da su ,,privredni ribari dužni da polože stručni ispit za ribara u roku od dve godine od dana stupanja na snagu ovog zakona”.

• Koji je razlog da se zabrani rekreativni ribolov iz čamca?

Zakonom o zaštiti i i održivom korišćenju ribljeg fonda („Službeni glasnik RS”, broj 36/09) po prvi put je ribolov iz čamca dozvoljen na svim ribolovnim vodama Republike Srbije ukoliko korisnik ribarskog područja Programom upravljanja ribarskim područjem odnosno posebnim aktom to dozvoli. Članom 9. Pravilnika o načinu, alatima i  sredstvima kojima se obavlja privredni ribolov, kao i načinu, alatima, opremi i sredtvima kojima se obavlja rekreativni ribolov („Službeni glasnik RS”, broj 104/09) propisano je da se „rekreativni ribolov obavlja sa obale ribolovne vode određene za rekreativni ribolov bez upotrebe čamaca i drugih sličnih plovidbenih objekara i naprava; izuzetno, čamac kao pomoćno sredtvo za obavljanje rekreativnog ribolova na ribolovnoj vodi može se upotrebiti samo ako je korisnik to predvideo privremenim programom upravljanja ribarskim područjem ili  programom upravljanja ribarskim područjem”.

Članom 10. Pravilnika o načinu, alatima i sredstvima kojima se obavlja ribolov („Službeni glasnik RS”, broj 25/95) koji je donet na osnovu Zakona o ribarstvu („Službeni glasnik RS”, br. 35/94, 38/94 i 101/05) bilo je propisano da se „sportski ribolov obavlja samo sa obale ribolovne vode određene za sportski ribolov bez upotrebe čamaca i drugih sličnih plovidbenih objekata i naprava (splav i sl.); upotrebu čamaca za obavljanje sportskog ribolova na ribolovnoj vodi za privredni i sportski ribolov određuje korisnik ribarskog područja (mesto,vreme, način korišćenja i sl.)”.

• Zašto se ograničava kupovina dozvola po mestu prebivališta, šta je sa strancima, ako im član 84. Ustava Republike Srbije to dozvoljava?

Članom 39. st. 4. i 5. Zakona o zaštiti i i održivom korišćenju ribljeg fonda („Službeni glasnik RS”, broj 36/09) propisano je da „korisnik izdaje dozvolu u jedinicama lokalne samouprave koje se nalaze na teritoriji ribarskog područja za koje korisnik ima Ugovor o ustupanju na korišćenje; dozvolu za rekreativni ribolov lice kupuje u mestu prebivališta”. Ovakvo zakonsko rešenje doneto je iz razloga potpore sistemu godišnje dozvole koja važi na svim ribolovnim vodama Republike Srbije. Osobe koje nisu državljani Republike Srbije obavezne su da prijave adresu boravka u Srbiji, a analogno tome i kupuju godišnje dozvole u mestu u kome su prijavljeni. Dnevne i višednevne dozvole nisu ograničene kupovinom u mestu prebivališta.

• Koji je razlog da se lov soma na bućku tretira kao privredni ribolov, ako svi znamo da je isti ribolov sezonskog karaktera (oko tri meseca) i da se u zemljama u okruženju tretira kao rekreativni?

Lov soma bućkom je izrazito efikasan način lova pri kome pored mamca ribolovac upotrebljava zvuk bućke kao stimulus. Ovaj vid ribolova zabranjen je u većini država sveta i okarakterisan je kao nesportski. Ukoliko sredstvo bućka postane sredstvo rekreativnog ribolova populacija soma (Silurus glanis) bila bi izložena prekomernom izlovu koji bi doveo do nesagledivih posledica po opstanak ove vrste i kvalitativni i kvantitativni sastav celokupnog ribljeg fonda bio bi izložen poremećenim odnosima unutar ekosistema ribolovnih voda u Srbiji. Takođe, Republika Srbija je potpisnica Konvencije o zaštiti evropske divljači i prirodnih staništa (Bernska konvencija) koja reguliše ovakve vidove lova divljih životinjskih vrsta. Članom 10 .stav 3. Pravilnika o načinu, alatima i sredstvima kojima se obavlja privredni ribolov, kao i o načinu, alatima, opremi i sredstvima kojima se obavlja rekreativni ribolov („Službeni glasnik RS”, broj 104/09) propisano je da se „pomoćno sredstvo bućka može koristiti za spotrski ribolov prilikom održavanja sportsko – turističkih manifestacija”.

• Koliko se radi na poribljavanju, naročito u najugroženijim područjima? Da li je to obaveza korisnika ili države?

Poribljavanje je obaveza korisnika ribarskog područja, i to je jedna od namena sredtava poreklom od dozvola za privredni i rekreativni ribolov. Potrebno je naglasiti da poribljavanja ne moraju uvek biti najefikasniji način zaštite i unapređenja ribljeg fonda i njima se pribegava samo ako su iscrpljene sve druge mogućnosti za prirodni mrest riba. Naučno je potvrđeno da čuvanje ribolovnih voda i prirodnog mresta riba predstavlja najefikasniju meru zaštite ribljeg fonda.

• Sa kojim ciljem je zabranjena upotreba alohtonih vrsta riba, kao mamaka? Kada bi smo ih i dalje koristili kao takve – lovili, lagerovali… – to bi umanjilo njihovu populaciju. Ako ih ne budemo lovili namenski, biće ih sve više!

Upotreba alohtonih vrsta kao mamaca je jedan od glavnih vektora unošenja alohtonih vrsta u nove ribolovne vode i njihova upotreba za ove svrhe je zabranjena u gotovo svim evropskim državama. Na ovaj način rekreativni ribolovci su uneli npr. babušku u gotovo sve hidroakumulacije formirane 70 –tih i 80 –tih godina. ministarstvo životne sredine i prostornog planiranja odobrava korisnicima ribarskih područja sanacioni izlov alohtonih vrsta što je jedna od efikasnih mera prvenstveno kontrole brojnosti a zatim i borbe protiv alohtonih vrsta riba u ribolovnim vodama Srbije.

• Zašto je propisana Zabrana ribolova iz čamca?

Donošenjem Zakona o zaštiti i održivom korišćenju ribljeg fonda („Službeni glasnik RS”, broj 36/09) Ministarstvo životne sredine i prostornog planiranja se postaralo da konačno reši dugogodišnji problem ribolova iz čamca. Starim Zakonom o ribarstvu bilo je propisano da je dozvoljen ribolov iz čamca isključivo na ribolovnim vodama sa namenom za privredni i rekreativni ribolov (Dunav, Sava i Tisa) pa su ribolovci na drugim ribolovnim vodama bili onemogućeni da obavljaju ribolov na ovaj način. Novim zakonskim rešenjima nije bilo moguće eksplicitno dozvoliti ribolov iz čamca na svim vodama iz razloga specifičnosti pojedinih voda vezanih za njihove posebne namene (vodosnabdevanje, kanalska mreža, zaštićena prirodna dobra), pa je uvedeno rešenje da korisnik aktom o upravljanju ribarskim područjem (Privremenim programom upravljanja ribarskim područjem ili Programom upravljanja ribarskim područjem) može dozvoliti ribolov iz čamca ili sličnih plovidbenih naprava na svakoj ribolovnoj vodi. Problem sa kojim se suočavaju rekreativni ribolovci u Srbiji može se veoma lako rešiti njihovim obraćanjem korisniku ribarskog područja na čijim ribolovnim vodama obavljaju ribolov.

________________________________________________________________________

Članom 9. Pravilnika o načinu, alatima i sredstvima kojima se obavlja privredni ribolov, kao i o načinu, alatima, opremi i sredstvima kojima se obavlja rekreativni ribolov („Službeni glasnik RS”, broj 104/09) propisano je da se „rekreativni ribolov obavlja sa obale ribolovne vode određene za rekreativni ribolov bez upotrebe čamaca i drugih sličnih plovidbenih objekata i naprava; izuzetno, čamac kao pomoćno sredstvo za obavljanje rekreativnog ribolova na ribolovnoj vodi može se upotrebiti samo ako je to korisnik predvideo Privremenim programom upravljanja ribarskim područjem ili Programom upravljanja ribarskim područjem”.

________________________________________________________________________

• Koja je strategija Ministarstva vezano za poribljavanje Dunava i konkretno za podršku oporavka populacije ribe morune, kao veoma ugrožene vrste?

Ministarstvo životne sredine i prostornog planiranja ne vrši poribljavanja ribolovnih voda Republike Srbije. Sva poribljavanja vrše korisnici ribarskih područja uz saglasnost ministra odnosno nadležnog pokrajinskog organa za korisnike na teritoriji AP Vojvodina. Članom 15.  st. 2., 3. i 4. Zakona o zaštiti i održivom korišćenju ribljeg fonda („Službeni glasnik RS”, broj 36/09) propisano je da je „korisnik dužan da najkasnije u roku od godinu dana od dana potpisivanja ugovora o korišćenju ribarskog područja donese Program upravljanja ribarskim područjem za period na koji mu je  dodeljeno na korišćenje; korisnik je dužan da najkasnije u roku od godinu dana od dana donošenja Program upravljanja ribarskim područjem pribavi saglasnost na isti; u skladu sa Programom upravljanja ribarskim područjem, korisnik donosi Godišnji program upravljanja ribarskim područjem najkasnije do kraja tekuće godine za narednu godinu; do dobijanja saglasnosti na Program upravljanja ribarskim područjem, ribarsko područje koristi se na osnovu Privremenog programa upravljanja ribarskim područjem koji se donosi za prve dve godine korišćenja, a koji korisnik donosi u roku od tri meseca od dana ustupanja ribarskog područja na korišćenje; Ministar, odnosno nadležni pokrajinski organ daje saglasnost na programe iz st. 1, 2., 3. i 4. ovog člana.” Članom 16. stav 1. tačka 6.  navedenog zakona propisano je da Program upravljanja ribarskim područjem sadrži program poribljavanja po vrstama i količini riba i vremenu i mestu poribljavanja.

Na osnovu odrednica Rezolucije Konferencije 12.7 CITES Konvencije (Santjago-Čile 2002.), države članice konvencije su sklopile Regionalnu strategiju za očuvanje i održivo upravljanje populacijama jesetarskih vrsta severozapadnog Crnog mora i donjeg toka reke Dunav u skladu sa CITES konvencijom (26. novembar 2003.), s ciljem da se jesetarske vrste održivo koriste i da se sa njihovim populacijama odgovarajuće upravlja. U skladu sa navedenim Ministarstvo životne sredine i prostonog planiranja izradilo je Akcioni plan upravljanja jesetarskim vrstama 2008. godine. Kao osnovne korake navedeni akcioni plan predviđa sledeće mere čiji rok realizacije je preciziran na period od 1 do 15 godina:

1. Identifikacija, karakterizacija i zaštita staništa

2. Istraživanja brojnosti jesetarskih vrsta, kao i kretanje i korišćenje pojedinih zona od strane jesetarskih vrsta

3. Genetska istraživanja u cilju identifikacije postojanja sub-populacija različitih vrsta jesetarskih riba

4. Uspostaviti program razvoja akvakulture, kako za potrebe poribljavanja i naučnih istraživanja, tako i za komercijalnu proizvodnju

5. Formiranje vebsajta i izrada publikacija u cilju podizanja svesti o značaju jesetarskih vrsta http://www.sturgeons.info

6. Analiza usklađenosti pravnih dokumenata (Zakon o zaštiti i održivom korišćenju ribljeg fonda („Službeni glasnik RS”, broj 36/09) uskladio je relevantnu legislativu i uspostavio trajnu zabranu lova svih jesetarskih vrsta osim kečige za koju su donete znatno strožije konzervacione mere).

• Kako bismo znali precizno da izmerimo dužinu ribe, recite nam, na koji deo ribe se odnosi „sredina osnove repnog peraja”?

Tačkom 9. Naredbe o merama za očuvanje i zaštitu ribljeg fonda („Službeni glasnik RS”, broj 104/09) propisan je način merenja ribe „pravolinijski od vrha gubice do sredine osnove repnog peraja” što predstavlja karakter koji je veoma čest u ihtiološkim istraživanjima – standardna dužina. Osnova repnog peraja predstavlja koren žbica repa a sredina osnove nalazi se na središnjem delu ovog regiona tela ribe gledano dorzo – ventalno.

• Kada se očekuje donošenje novog Zakona o zaštiti i održivom korišćenju ribljeg fonda?

Ministarstvo prirodnih resursa, rudarstva i prostornog planiranja otpočelo proces analize sistema upravljanja ribljim fondom u ribolovnim vodama Republike Srbije, koje obuhvata zaštitu i održivo korišćenje ribljeg fonda kao prirodnog bogatstva i dobra od opšteg interesa, sa ciljem unapređenja zakonskih rešenja i uslova obavljanja privrednog, rekreativnog i sportskog ribolova. Obrazovana je radna grupa za izradu Nacrta zakona o zaštiti i održivom korišćenju ribljeg fonda. Javna rasprava o Zakonu sprovedena je u skladu sa usvojenim Programom javne rasprave u periodu od 28. oktobra  do 18. novembra  2013. godine, u Beogradu i Novom Sadu, a tekst Zakona je bio zvanično dostupan na internet prezentaciji ministarstva www.mprrpp.gov.rs.

Javnu raspravu o Zakonu, Ministarstvo prirodnih resursa, rudarstva i prostornog planiranja organizovalo je u formi prezentacija i rasprava o Zakonu, koje su održane:

•  u Beogradu, 30.10.2013. godine u 11 časova u Privrednoj komori Srbije, Terazije 23, na kojoj su učestvovali predstavnici državnih organa i organizacija,  javnih službi, korisnici ribarskih područja, naučna i stručna javnost, udruženja rekreativnih i sportskih ribolovaca i zainteresovani građani;
• u Novom Sadu, 31.10.2013. godine u 11 časova u prostorijama Saveza samostalnih sindikata Srbije – Novi Sad, Bulevar Mihaila Pupina 24, na kojoj su učestvovali predstavnici državnih organa i organizacija,  javnih službi, korisnici ribarskih područja, naučna i stručna javnost, udruženja rekreativnih i sportskih ribolovaca i zainteresovani građani.

Nacrt zakona o zaštiti i održivom korišćenju ribljeg fonda dobio je podršku svih uključenih zainteresovanih strana i zaključeno je da je opšta ocena da je tekst Nacrta zakona dobar, prihvatljiv za sve učesnike i usklađen sa savremenim tendencijama i zakonskim rešenjima u oblasti zaštite i održivog korišćenja ribljeg fonda, kao prirodnog resursa. U skladu sa procedurama donošenja novih propisa u Republici Srbiji, zainteresovana javnost biće redovno obaveštavana o procesu donošenja Zakona o zaštiti i održivom korišćenju ribljeg fonda.